In de tijd van...
Tijd van jagers en boeren tot 3000 v. Chr.>> 1. Ötzi
Tijd van Grieken en Romeinen 3000 v. Chr. tot 500 na Chr.
Tijd van monniken en ridders 500 - 1000 >> 2. Karel de Grote
Tijd van steden en staten 1000 - 1500
Tijd van ontdekkers en hervormers 1500 -1600>> 3.Willem van oranje / 4. Karel V
Tijd van regenten en vorsten 1600 - 1700>> 5. Hugo de Groot / 6. Rembrandt van Rijn / 7. Antoni van Leeuwenhoek / 8. Michiel de Ruyter / 9. Christiaan Huygens
Tijd van pruiken en revoluties 1700 - 1800>> 10. Eise Eisinga / 11. Napoleon / 12. Willem I
Tijd van burgers en stoommachines 1800 - 1900>> 13. Eduard Douwes Dekker / 14. Mondriaan/ 15. Berlage / 16. Vincent van Gogh / 17. Aletta Jacobs
Tijd van wereldoorlogen 1900 - 1950
Tijd van televisie en computer 1950 - heden >> 18. Annie M.G. Schmidt / 19. Steve Jobs / 20. Johan Cruijff
Inleiding
Voor wie het nog niet weten Ötzi: was iemand uit de jonge steentijd die in een gletsjer in Oostenrijk werd gevonden. Eerst dachten de vinders dat het een bergklimmer was die verongelukt was. Over Ötzi zijn veel dingen onbekend maar ik ga julie de dingen vertellen die wel bekend zijn. Veel plezier met lezen.
Onderzoeksvragen
Om deze studie te kunnen doen, heb ik mezelf de volgende vragen gesteld:
1. Wie was Ötzi?
2. Hoe Ötzi is gestorven?
3. Waar was Ötzi gevonden?
4. Hoe is Ötzi bewaard gebleven?
5. Hoe hebben mensen hem ontdekt?
6. Wat zocht Ötzi in een ander gebied?
7. Waar Leefde hij?
8. Wat at Ötzi?
9. Was Ötzi alleen of leefde hij in een dorp?
10. Wat voor uitrusting had Ötzi?
De vondst
Ötzi werd niet gevonden door archeologen, maar door het getrouwde stel Erica Simon en Helmut Simon. Die op vakantie in de Ötzalzer Alpen in Oostenrijk. Eerst dachten ze dat het een verongelukte bergklimmer was. Omdat Ötzi in een gletsjer zat kwam ie steeds beetje bij beetje tevoorschijn. Daarna vonden archeologen de spullen van Ötzi.
Uitrusting
Ötzi had héél veel uitrusting onder andere wapens: boog pijlen en een speciale koperen bijl. De pijlen zijn van de wollige sneeuwbal gemaakt en beschermd. Ze hebben ook achterveren, omdat de pijl dan soepeler vliegt. De boog was heel erg goed hij kon op een afstand van 30 á 50 meter bijv. een beer doden.de bijl had een grip van taxushout. De bijl was van vloeibaar brons gegoten. Ötzi had een berkenschorsen doosje. Dat is veel lichter en elastischer dan keramiek. Hij had ook een heupgordel met daaraan: een drukstaafje met een onbekende functie, een boortje en een vuurstenen dolk met een dolkgreep van essenhout. Er was ook een pijlenkoker met 14 pijlen. Hij had ook een geneesachtige berkenzwam bij zich hij was bloedstelpend en ontsmettend.
Beroep van Ötzi
Onderzoekers zoeken nog uit wat Ötzi ’s beroep is, hij kon boer, sjamaan, leider, verkoper of jager zijn. Waarom leider? Omdat hij wapens had van een hoger rang.
Waarom sjamaan? Hij had een kwast met een stenen schijf die “een magisch’ waren.
Waarom boer? Ötzi had graan en een sikkel bij zich.
Waarom verkoper? Hij kon dat drukstaafje ook maken om te ruilen voor iets wat handiger is.
Waarom jager? De boog van Ötzi was goede kwaliteit om te jagen.
Ötzi ’s leefgebied
Ötzi leefde in een dorp in de Alpen, hij is gevlucht omdat zijn dorp waarschijnlijk werd aangevallen. Hij was erg gewond toen ze hem vonden.
Grondstoffen van Ötzi
Ötzi gebruikte vaak taxus omdat het niet rot en het heeft ook geen schors. Hij gebruikte ook tondelzwam, tweeërlei en de wollige sneeuwbal. Ötzi had ook een grondstofreserve dat bestond uit 2 meter boombast dat werd gebruikt als pees voor de boog, twee dierenpezen voor een duurzame draad en opgerold koord.
Menu van Ötzi
Ötzi had een uitgebreid menu waaronder noten: beukennootjes, eikels, maar vooral hazelnoten. Hij at ook gedroogde appels en pruimen. Ook vruchten waaronder bramen en frambozen. Ook zaadjes papaver, linzen vlas, graan, en een korren. Ook ongedesemd brood.
De dood van Ötzi
Ötzi leefde 5300 v.Ch. Ötzi werd vermoord, namelijk iemand schoot een pijl in de linkerschouder van Ötzi. Wie het heeft gedaan zullen we nooit weten. Toen hij werd geraakt, raakte hij bewusteloos. Daarna is hij vermoedelijk doodgevroren. En toen werd hij met een gletsjer gespoeld. Ötzi werd uiteindelijk circa 45 jaar.
Uiterlijk
Ötzi droeg vooral lichte garderobe. Hoofddeksel: muts van berenvel. Ondergoed: lendendoek van geitenleer. Schoenen: met schoennet. Mantel van gras. En tatoeages op zijn lichaam
Overige feiten
Ötzi heeft een Amerikaanse bijnaam, namelijk Frozen Fritz. Ötzi betekende voor ons dat de wetenschappers weten hoe mensen in die tijd leefden. Ötzi is nu in het museum namelijk het archeologisch museum zuid-Tirol.
Over Ötzi ’s tijd
Ötzi leefde in de tijd van de jagers en boeren die tijd was tot 3000 voor christus. In de steentijd leerden mensen hoe ze wapens en werktuigen konden maken. Toen leerden de mensen ook dat ze niet steeds moesten reizen en in tenten wonen, maar dat ze op een plek konden wonen en het voedsel konden verbouwen. En Ötzi was er zo een hij leefde, namelijk in een dorp. Hopelijk heb je wat meer geleerd over Ötzi.
Nu ik klaar ben, heb ik nog vragen over Ötzi. Ze zullen waarschijnlijk voor altijd onbeantwoord blijven…
1.Wat nou als Ötzi niet vermoord werd?
2. Wat als Ötzi’s dorp niet aangevallen werd?
3. Wie waren Ötzi’s famillieleden?
4. Wat als Ötzi niet in een gletsjer was gevallen?
Geschreven door Tymon
Inleiding
Deze studie is gemaakt door Mingus en Jairo. Onze studie gaat over Willem van Oranje. En we hebben deze studie gekozen omdat dit de leukste persoon was dus lees snel door.
Dit-weten-we-al-tekst
Toen Willem elf was had hij heeft het plaatsje Orange geërfd. Daarom heeft hij nu ook de naam Willem van Oranje. Hij heeft ook stukken van de Nederlanden. Zo heette dat in die tijd.
Zijn grootste en rijkste stad was Delft, daar ging hij ook wonen. Hij was nu prins geworden en hij zei dat je in alles moest kunnen geloven.
Filips II ging samen met Willem regeren. Na een tijdje ging Filips II de baas spelen en zei dat je katholiek moest zijn. Degene die toch tegen het Rooms-katholiek waren, werden ketters genoemd. Dan werd je opgepakt en gemarteld of gedood op de brandstapel.
Onderzoeksvragen
1. Wie waren zijn ouders?
2. Hoe oud is hij geworden?
3. Wanneer is hij geboren?
4. Wanneer is hij overleden?
Zijn jeugd
Willem van Oranje is geboren in Duitsland op 24 april 1533 op slot Dillenburg. Op 4 mei werd hij gedoopt. Zijn moeder heette Juliana van Stolberg en zijn vader van graaf van Nassau. Hij heette Willem de Rijke, dat was omdat hij rijk was aan kinderen. Hij had er wel 13. Daarvan was Willem de oudste. Dat was in die tijd een heel belangrijke functie. Want als je de oudste zoon van een belangrijk iemand was, dan volgde je zijn baan op als hij dood was of zou stoppen.
Erfenis
De neef van Willem, René van Chalon overleed in 1544. Willem was toen elf jaar. Zijn neef had geen zoons en dochters en daarom erfde Willem het prinsenhof in Orange, een gebied in Frankrijk. Het maakte hem in een klap een rijk man. Nou, een rijk jongen. Bij elkaar was dat wel 4.000.000 gulden waard. In die tijd een enorm bedrag. Omdat hij het prinsendom erfde, kreeg hij de titel prins. Hij was prins van Oranje graaf van Nassau.
Naast het prinsendom erfde Willem van zijn neef belangrijke voorrechten en bezittingen in Nederland. Alleen moest Karel de Vijfde daarmee instemmen. Dat deed hij alleen als Willem katholiek zou worden. En dat hij zou worden opgevoed in het prinsenhof in Breda. De ouders van Willem gingen daarmee akkoord.
Willem ging wonen in het paleis in Breda. Dat was het mooiste paleis van heel Noord-Europa. Hij kreeg nu ook heel veel bedieners. Hij kreeg ook les in strategieën, want als prins was je de belangrijkste man van de oorlogen en dus de aanvoerder. Op het prinsenhof moet Willem heel veel dingen leren die in een oorlog van pas komen. Hij leert op het prinsenhof allemaal dingen zoals: paardrijden, gymnastiek, wapenkunde en natuurlijk vechten. Bij gymnastiek leert Willem springen, sprinten, zwemmen en nog veel meer. Hij leert die dingen van de beste meesters.
In het paleis kreeg hij nu ook een katholieke opvoeding. Dat was omdat de Karel de Vijfde dat wilde in zijn
rijk. Iedereen moest katholiek zijn. De mensen die dat niet waren, werden ketters genoemd.
Zijn vrije tijd
Een van Willems hobby’s was schaatsen. In de winter ging Willem altijd schaatsen op de rivieren van Breda. Willem hield ook heel erg van het verenspel. Dat was een soort van batminton.
Willem hield misschien wel het meeste van feesten. Voordat Willem ging feesten met de edelmannen, ging hij eerst op jacht om het voedsel vangen. Dat was om later op te eten. Aan die jachtpartijen deden wel meer dan 50 honden mee.
Bij de feesten werd er lekker veel gegeten en gedronken. Eén van die van die gerechten was eend. Die eend werd gebraden en dan werd er wol in zijn snavel gestopt als het werd geserveerd. Toen werd de wol in zijn snavel aangestoken, dat zag er heel spectaculair uit.
Niemand dronk bij de feesten water, aleen maar bier en wijn. Daarom lagen na de feesten er vaak bewusteloze mannen op de grond.
80-jarige oorlog
De 80-jarige oorlog ging over een oorlog tussen Willem van Oranje en Philips II (de zoon van Karel V). Het was een oorlog die heel lang heeft geduurd, wel 80 jaar. Philips II wilde dat alle mensen katholiek werden. De genen die geen katholiek willen worden gingen op de brandstapel. Willem was zelf ook katholiek, alleen hij kon niet aanzien dat dat gebeurde alleen omdat de mensen geen katholiek wilden worden. Hij probeerden om Philips te overtuigen maar Philips noemde het “verraad”.
Het verraad
Willem richtte een leger op van edelen en andere mensen. De edelen noemden zich de watergeuzen in het verzet tegen de Spanjaarden. Willem heeft zich nu tegen Philips gekeerd. Philips ziet zijn vriend nu als een van zijn grootste vijanden. Willem probeert allemaal steden in de Nederlanden te veroveren maar Philips heeft versterking van de hertog van Alva. Willem probeert alle inwoners van de steden en zegt dat alle mensen de watergeuzen moeten helpen in de strijd. Na vele pogingen om den Briel te veroveren lukt het op een april. Op een april verloor Alva den Briel. Philips zegt in 1584”Wie Willem vermoord, krijgt een torende hoge beloning”. Willem is intussen allang niet meer in Breda maar hij is naar het prinsenhof in Delft gevlucht.
Zijn dood
Balthasar Gerards wil die beloning wel. Hij reist naar de Nederlanden onder een valse naam. Hij loopt naar het prinsenhof in Delft en zegt dat hij Willem wil helpen tegen de strijd met de Spanjaarden en zegt ook dat hij geen geld heeft om te overnachten in een herberg. Willem geeft hem wat geld. Maar dat heeft hij wel. Hij koopt van het geld dat hij van Willem heeft gekregen het moordwapen en overnacht in een herberg. De volgende dag gaat Balthasar naar het prinsenhof. De bewakers kennen hem dus ze laten hem binnen. Hij wacht in de hal en wacht. Als Willem uit de eetzaal loopt, krijgt hij drie kogels in zijn buik en Willem is dood. Balthasar rent weg, maar de bewakers krijgen hem te pakken en Balthasar wordt op een gruwelijke vermoord. Op het marktplein wordt hij gevierendeeld (in vier stukken gehakt).
Inleiding
Mijn studie gaat over Karel V. Eerst wilde ik het graag over Kenau Simonsdochter Hasselaar doen. Later leek het me toch niet zo'n leuk onderwerp. Toen bood de juf Karel V aan en en dat vond ik wel leuk. Ik heb een hele mooie studie gemaakt en ik ben er trots op. Veel leesplezier!
Alle Karels
Karel V heet Karel V omdat hij de vijfde Karel was. Al zijn voorouders hete namelijk ook zo:
-Karel de grote (1e)
-Karel de kale (2e)
-Karel de dikke (3e)
-Karel de stoute (4e)
Familie
Karels familie was de familie van Bourgondië. Karels moede (Johanna van Castilie, overleden in 1516) en zijn vader (Filips de schone, overleden in 1506) waren neef en nicht van elkaar, daarom had hij zo’n rare kaak. Hij had drie zussen: Eleonora, Isabelle, Maria Isabelle van Portugal was zijn vrouw. Daarmee kreeg hij veel zoons en dochters:
-Filips de tweede (Felipe) 1527-1598
-Maria 1528-1603
-Fernando 1530-1530 (overleden bij geboorte)
-Juan 1537-1573
-Juan 1539-1539 (overleden bij geboorte)
Karel had niet zo veel vrienden, omdat hij niet veel mensen vertrouwde. Hij had wel een adviseur: Desiderius Erasmus. Hij was voor 6 jaar zijn adviseur. Karel V heeft voor een deel Willem van Oranje opgevoed.
Eigenschappen
Uiterlijk: Karel had een vooruitstekende kaak en een dikke tong. Daardoor kon hij zijn mond niet goed sluiten en niet goed praten. Daardoor .hij vaak onzeker en had hij weinig zelfvertrouwen. Innerlijk: Karel had een zwakke gezondheid, hij werd ook niet zo oud. Hij is geboren in gent, België en hij werd gedoopt.
Landen veroverd
Karel heeft een deel van Europa veroverd; Spanje, Nederland (hij was op zijn 6e graaf van zeeland), Tsjechië, Oostenrijk en een deel van Italië. Hij had zelfs een deel van Amerika! Zijn rijk was zo groot, dat het het rijk waar de zon nooit ondergaat werd genoemd, omdat in elk land wel een keer de zon scheen. Karel was heerser van het heilige roomse rijk. Hij wou dat iedereen katholiek was, maar mensen wouden dat niet! Ze protesteerden. Toen had Karel gezegd dat wie niet katholiek wou zijn, op de brandstapel werd gegooid of de gevangenis in ging. Karel ging vaak op reis, maar hij was het meest in zijn paleis, in Brussel. Zijn paleis had wel 300 kamers!
Hij…..
…..wilde eigenlijk ridder worden. Maar omdat al die grote keizers in zijn familie zaten, had hij geen keus.
Vroeger dacht men dat heksen bestonden. Dus werd er gewogen op een waagschaal. Als je te ligt was, was je een heks en moest je op de brandstapel. Dat wegen ging vaak oneerlijk. Karel heeft ervoor gezorgd dat dat eerlijk ging.
Troonafstand
25 oktober 1555 was Karel erg moe van problemen. Hij had ruzies met burgemeesters en mensen van adel. Toen deed hij troonafstand en werd Filips de tweede, zijn zoon, de nieuwe keizer. Veel mensen waren daar niet blij mee, Karel V was ook veel populairder. Filips was ook veel strenger dan zijn vader. Zijn laatste jaren brang hij door in aken, net als zijn over-over-over-overgrootvader, Karel de Grote. Karel overleed op 21 september 1558.
Tijdvak: ontdekkers en hervormers
Een andere naam voor dit tijdvak is de Renaissance. Dit tijdvak duurde van 1500 tot 1600. Er vonden veel ontdekkingen en hervormingen plaats. Mensen begonnen hun eigen leefstijl te herzien en te bekritiseren.
Inleiding
Hugo de Groot was iemand die slim was en eigenlijk alles wat je wilt weten over Hugo de Groot lees je in deze tekst. Dus veel leesplezier.
Kindertijd
Hugo de Groot werd geboren in Delft op 10 april 1583. Zijn echte naam is: Johan Hugo de Groot en zijn ouders waren Jan de Groot en Alida van Overschie. Zijn motto was: “Ruit hora!” dat betekent "De tijd vliegt". Hij was het wonderkind van het land, want hij kon op zijn 8ste al Latijnse gedichten schrijven, op zijn 11de ging hij naar de universiteit Leiden en kon hij vier talen spreken, lezen en schrijven. Op zijn 15de werd hij benoemd tot wonderkind van Holland hij was op zijn 16de al advocaat in Den Haag.
Familie
Uit eindelijk trouwde hij met Maria van Reigersbergen. Samen kregen ze 5 kinderen: Pieter de Groot, Willem de Groot, Diderik (Dirk) de Groot, Cornelis de Groot en Cornelia de Groot. Cornelis hield van spelletjes en Cornelia hield van buitenspelen.
Ruzie
Hij was een goede vriend van prins Johan Oldenbarnevelt. Hij moest samen met Maurits van Oranje het land regeren. Dat ging niet altijd even goed, want ze kregen een meningsverschil. Ze maakten ruzie, omdat Maurits van Oranje de zoon was van Willem van Oranje en die was vermoord door de Spanjaarden in het prinsenhof in Delft. Dus zon hij op wraak en wilde oorlog voeren met hen, maar dat wilde Oldenbarnevelt niet. Ze gingen kibbelen en heel erg veel ruzie maken. Hugo de Groot sloot zich bij Oldenbarnevelt aan, maar dat had hij beter niet kunnen doen, want prins Maurits won. Hij liet ze meenemen. Meteen daarna onthoofde hij Oldenbarnevelt. Hij liet Hugo levenslang opsluiten in Gelderland op Slot Loevestein.
Gevangenschap
Hij was toen 36 jaar op 18 mei 1619. Hij kwam in de best bewaakte gevangenis van Nederland waar mensen worden opgesloten die veel kritiek hebben op de leiders van het land. Ontsnappen is bijna onmogelijk, want de muren zijn 2 meter dik, het heeft 2 slotgrachten en het heeft daar achter een moerasgebied. In juli kwamen zijn vrouw en kinderen ook in gevangenschap leven.
Wat hem bezighield
Terwijl hij in de gevangenis zat hield hij zich bezig met de vertaling van Griekse auteurs( Griekse auteurs zijn boeken) die hij wou vertalen. Er kwam elke maand een grote boekenkist met boeken en als hij die had gelezen werd hij weer opgehaald. Hij hield zich ook bezig met schrijven. Al zijn boeken die hij heeft geschreven zijn opgeslagen in het Vredespaleis in Den Haag. Die worden heel goed bewaakt. Zijn beroemdste boek wat hij heeft geschreven is: “Over het recht van de oorlog en vrede”. Hij kwam op het idee om het boek te schrijven doordat Prins Maurits met de Spanjaarden wou oorlog voeren.
Ontsnappingsplan
Twee jaar later was Hugo heel zwak. Hij kreeg niet goed te eten en het was koud en vochtig op het kasteel, hij zou het niet meer lang volhouden. Op een dag bracht die boekenkist zijn vrouw op een idee. Ze zei: “Hugo, wat nou als jij in die kist gaat
zitten dan kan je ontsnappen” Hugo zei: “Het is geen goed idee, ik pas er nooit in!” Maria: “Je hebt nu ook hele dikke kleren aan, je moet gaan trainen om lang in de boekenkist te zitten en doe dan alleen je ondergoed aan. Alleen Elsje van Houweningen en zijn vrouw Maria wisten van zijn plan.
Ontsnapping
Toen kwam dus de dag dat hij ontsnapte, dat was op 22 maart 1621. Ze haalden alle boeken uit de boekenkist en stopten het onder Hugo’s dekens, maar een boek lieten ze in de kist liggen voor onder zijn hoofd. Ze hoorden de mensen al aan komen die de boekenkist zouden halen. Hugo nam snel afscheid en stapte in de kist. Ze waren net op tijd. Elsje liep een stukje mee om te kijken of het goed ging. Alles ging gelukkig goed en toen Hugo in de kist naar buiten ging keek Maria toe vanuit een raampje.
Laatste woorden
De kist kwam bij een vriend van Hugo aan, want hij stuurde de boeken. Toen ging hij als vermomde ambachtsman via Antwerpen naar Parijs. Hij was nu een banneling (een banneling is iemand die van een plek wordt verbannen) en kwam nooit meer in Nederland. In het buitenland noemde ze hem Grotius, omdat hij zo’n briljante leerling was. Toen vond de regering dat zijn vrouw en kinderen vrij mochten en die kwamen toen naar Hugo toe.
Hugo de Groot stierf in Rostock op 28 augustus in 1645. Zijn laatste woorden waren: “Door veel te bereiken heb ik niets bereikt”. Hij is begraven in de Nieuwe kerk in Delft.
De tijd van regenten en vorsten
Deze tijd werd ook wel de Gouden Eeuw genoemd. Ze noemen dit zo, omdat we toen heel veel geld 
verdiende door de VOC. In de tijd van de regenten en vorsten leefden ook Rembrandt van Rijn, Michiel de Ruyter en Christiaan Huygens.
Inleiding
In deze tekst lees je over Rembrandt, hij leefde in de Gouden eeuw, ik hoop dat je iets van deze tekst zal leren.
Veel leesplezier!
Jeugd
Rembrandt Harmensz van Rijn werd geboren op 15 juli 1606 in Leiden, hij was de 9e zoon van de molenaar. Later verhuisde hij naar Amsterdam in de Breestraat. Hij wilde altijd schilder worden, dus kreeg hij les van Jacob van Swanenburgh.
Toen Rembrandt een meester begon te worden kreeg hij ook leerlingen en waar hij werkte was in het atelier van 1621 tot 1624.
Familie
De vader van Rembrandt heette Harmen Gerritsz van Rijn, hij was een molenaar en stierf in 1630. De moeder
van Rembrandt heette Cornelia ( Neeltje ) Willemsdr van Zuytbrouck. Rembrandt vindt later een vrouw die Saskia heet, ze trouwen en krijgen 4 kinderen: Rombertus, 1e dochter Cornelia 2e dochter Cornelia en Titus. Alleen wat heel jammer is dat 3 zonen sterven, alleen 1 zoon blijft leven, en dat is Titus. Nadat Titus werd geboren werd Saskia erg ziek, ze lag de hele dag in bed en sliep. Op 14 juli stierf Saskia, Rembrandt was natuurlijk erg verdrietig maar bleef toch schilderen! Meteen na de dood van Saskia vertraagt het werk van Rembrandt, hij werd arm en moest al zijn schilderijen gaan verkopen.
Schilderijen
Rembrandt had veel schilderijen geschilderd: De atonomische les van Dr. Nicolaes Tulp ( 1632.) Christus in 
de storm op het meer van Galilea ( 1633.) De Nachtwacht ( 1642, de opdrachtgever van De Nachtwacht was Frans Banning.) De staalmeesters (1662.) Zelfportret met twee circels (1665.) Het Joodse bruidje (1669.)
Er zijn natuurlijk nog veel meer schilderijen van Rembrandt. Hij was meester van het licht.
Geheimpje
Een geheimpje van Rembrandt is dat hij met de onderkant van de penseel het verf wegkraste.
Aantal schilderijen
Rembrandt had ongeveer 2000 tekeningen, 300 etsen, 300 schilderijen en gebruikte 415 mensen als model.
Inleiding
Je gaat nu lezen over Antoni van Leeuwenhoek. Iemand die 91 jaar werd. Iemand die in Delft werd geboren. En lenzen goed had gemaakt. En bacteriën heeft ontdekt. En nu is er een ziekenhuis naar hem vernoemd het AVL. Veel plezier om te lezen over Antoni van Leeuwenhoek.
Jeugd
Antoni van Leeuwenhoek werd op 4 oktober in 1632 geboren in Delft. Hij was het vijfde kind. Hij werd op 4 november gedoopt. Zijn echte naam was Antoni Van Philpszoon.
Toen hij vijf jaar was ging zijn vader dood. Toen hertrouwde zijn moeder kort daarna. En tien jaar later ging zijn stiefvader dood .Daarna ging hij ergens anders wonen. Hij ging bij zijn oom in Benthuizen wonen. Hij ging in Warmond naar school.
Het midden van zijn leven
Antoni van Leeuwenhoek werkte in Lakenwinkel Het Gouden Hoofd Toen bedacht hij dat hij lenzen veel sterker kon maken, en dat deed hij omdat hij dan kon kijken of de lappen stof wel goed waren. Hij trouwde eerst met Barbara de Meij, die ging dood en daarna trouwde hij met Cornelia Swalmuis die ging toen ook dood. Hij werkte 50 jaar.Hij ging ook in Amsterdam wonen.
Zijn werk
Het werk Antoni van Leeuwenhoek was in een winkel in Delft. Antoni van Leeuwenhoek werkte in een winkel waar ze stoffen, naalden en draden verkochten en keken of ze wel goed waren. De winkel heette Het Gouden Hoofd. Toen bedacht hij op een dag dat als hij lenzen sterker ging maken dat hij dan goed kon kijken of de stoffen wel helemaal goed waren. Voor alle lenzen was er een methode. Die methode was geheim. Hij werkte 50 jaar. Bij sommige microscopen was wel 1 miljoenste meter te zien. Hij had niet gestudeerd. Hij maakte soms zilveren microscopen voor rijke burgers. Soms maakte hij zelfs gouden voor hele rijke burgers.
Hij heeft ook bacteriën ontdekt. Hij keek vaak naar een dode vlieg. Hij was wereldberoemd. Op een dag kwam Czaar Peter de Czaar van Rusland kijken en toen vertelde Antoni dat hij bacteriën had ontdekt en dat hij had ontdekt hoe kinderen worden gemaakt. De Czaar van Rusland vond het geweldig wat Antoni Van Leeuwenhoek had ontdekt. Alles was zelf gefabriceerd. Hij kon heel goed naar hele kleine diertjes kijken.
Het AVL
Het AVL is het Antoni Van Leeuwenhoek ziekenhuis. Het staat in Amsterdam Bij Slotervaart Het heet eigenlijk het NKI AVL ziekenhuis. NKI staat voor het Nederlands Kanker Instituut. Het is in 1913 opgericht door Jacob Rotgans. Ze behandelen er alleen maar mensen die kanker hebben.
Tijdvak regenten en vorsten
Antoni van Leeuwenhoek leefde in het Tijdvak Tijd van de Regenten en Vorsten. Ook andere mensen leefden in dit tijdvak namelijk ook: Spinoza, Christiaan Huygens, Johannes Vermeer, Hugo de Groot, Michiel de Ruyter en natuurlijk ook Rembrandt van Rijn. In deze tijd was er ook de VOC (Verenigde Oost Indische compagnie) en de Slavernij. In die tijd is ook de statenbijbel geschreven. Toen kwam er ook de grachtengordel van Amsterdam, Waar iedereen wilde wonen.
Inleiding
Ik heb Michiel de Ruyter gekozen omdat het mij aansprak want ik had er eens een boek over gelezen. En ik heb het ook gekozen omdat ik het een heel interessant onderwerp vind.
Dit weet ik al tekst
Michiel de Ruyter, bijna iedereen weet wel iets van hem ik ga vertellen wat ik weet. Michiel de Ruyter is geboren in 1607 en is gestorven in 1676. Hij is geboren in Vlissingen aan de zee. Later toen hij 11 was had hij zijn eerste baantje op zee. Vroeger haalde hij veel kattenkwaad uit; van vechten op school tot bakstenen door ruiten gooien. En als laatste weet ik dat hij een echte zeeheld was.
Zijn jeugd
Michiel de Ruyter is geboren op 24 maart in 1607 aan de zee in het stadje Vlissingen in Zeeland. Hij wilde van kleins af aan al zeeman worden. Hij was heel brutaal. Van vechten op school tot bakstenen door ruiten gooien In zijn jeugd werd hij van school gestuurd wegens slecht gedrag en later ging hij werken bij een touwslagerij en daar werd hij ook weggestuurd om die reden. Hij was een hele driftige jongen. Maar op zijn 11de ging hij op een schip werken en daar deed hij het wel goed en op zijn 15de werd hij matroos. Toen hij 16 was maakte hij zijn eerste zeeslag mee tegen de Spanjaarden en werd gevangen genomen. Maar hij ontsnapte en liep helemaal vanuit Spanje naar Vlissingen. Dat is echt gebeurd.
Familie
Michiel de Ruyter werd geboren als zoon van een eenvoudige bierdrager. De moeder van Michiel de Ruyter heette Aelken. Een bierdrager is iemand die zware tonnen bier draagt. Hij wilde zelf helemaal geen zware tonnen bier dragen. Hij wilde zeeman worden. Hij woonde met zijn gezin in Zeeland in het dorpje Vlissingen aan de zee. Hij
leefde met zijn gezin in het tijdvak Regenten en Vorsten. Dat is tussen het jaartal 1600 tot 1700. Dat is in de Gouden Eeuw dus. Hij heeft drie vrouwen gehad. Zijn drie vrouwen heetten: Maayke, Annetje en Neeltje. Zijn laatste vrouw was Annetje. En zijn eerste vrouw is Maayke. Maar Maayke ging dood Michiel kreeg dat op zee te horen en drie weken later werd het kind Aaltje ingeslapen. Dus dan is zijn tweede vrouw . Hij krijgt ook kinderen met alle drie de vrouwen krijgt hij ongeveer 6 kinderen dat is per vrouw ongeveer 2 kinderen. Dat is een hoop wat.
Carrière
Michiel de Ruyter was de zeeheld van Nederland. Maar hoe is dat eigenlijk ontstaan? Het begon eigenlijk allemaal bij zijn zeeslagen die hij voerde op zee. Maar de zeeslag waardoor hij echt beroemd werd is de zeeslag bij de Theems. De Engelsen wisten niet dat we gingen aanvallen. Zij wisten niet dat wij de Theems kwamen opvaren uiteindelijk zagen ze ons maar dat was te laat. Wij lieten bommen op Londen vallen. En als buit namen ze het Engelse vlaggenschip de Royal James mee ze sleepten het naar Nederland. Daarna werd hij heel beroemd hij liet twee zelfportreten van hem maken.
Michiel de Ruyter werd schout-bij-nacht en hij ook luitenant-admiraal. De Engelsen zijn jaloers op Nederland omdat Nederland heel veel macht heeft en dat willen de Engelsen zelf heel graag. De Engelsen wilden oorlog en Michiel werd gevraagd om mee te helpen. Eerst zag hij het niet zo zitten. Hij vond zichzelf niet goed genoeg maar later wilde hij het wel doen.
Hij wilde snellere en grotere schepen en vooral veel kanonskracht, dus veel kanonnen. En hij liet zijn
bemanning ook trainen voordat ze naar zee gingen.
Michiel kreeg zijn eigen schip de 7e provinciën en hij is prachtig maar vooral heel groot. Hij was 12 meter breed,5
meter diep, 6 meter hoog en de mast 46 meter hoog. Daarmee won hij veel zeeslagen.
Ook met zijn vorige schip de Batavia won hij veel zeeslagen. Als hij dat niet had gedaan, dan hadden we als staat niet meer bestaan. Dan waren wij nu een provincie van Engeland, Frankrijk en Spanje.
Hij bedacht ook een nieuwe tactiek: in linie varen zodat ze de vijand beter konden raken. En als eerbetoon is er nu een film van Michiel de Ruyter.
Zijn dood
Michiel de Ruyter stierf in 1676. Op 29 april bij de baai van Syracuse bij Italië. Tijdens een zeeslag tegen de Fransen kwam er een kogel in zijn been. Een week later stierf hij op zee. Hij zei al: "We zijn te slecht bewapend en we hebben te weinig schepen". En gelijk kreeg hij wel. Het was een rampjaar voor Nederland. Er kwam een herdenking voor Michiel en een grote ook. Bij de Dam in Amsterdam was er een hele lange stoet. Op de dam was het een minuut helemaal stil. Hij werd begraven in de Nieuwe kerk in Amsterdam en werd beloond met een heel groot marmeren graf. Er werd een standbeeld gemaakt van Michiel er ook een bankbiljet met een afbeelding van hem. Die was honderd gulden waard. Michiel je moet blij zijn met jezelf.
Pablo
Inleiding
Ik heb een studie gemaakt over Christiaan Huygens. Ik heb dit onderwerp niet bewust gekozen, ik had eigenlijk nog nooit van Christiaan Huygens gehoord. We moesten een tijdje terug voordat we begonnen met de studies te maken de naam van het historische figuur waar je een studie over wilde maken inleveren. Ik had helemaal geen idee over wie. Maar ik wilde wel een studie maken over iemand waar ik heel weinig van wist. Ik keek een beetje op het internet en klokhuisfilmpjes, maar ik kon gewoon niks bedenken. Nog 2 minuten voordat we onze studienaam moesten inleveren. Ik was net bezig om een filmpje te bekijken over Christiaan Huygens, en hij leek me eigenlijk supersaai. Maar ik kon zo snel niks anders verzinnen, dus heb ik toch maar deze studie gekozen. En ik heb er geen spijt van! Ik heb veel informatie opgedaan en ik hoop dat je naar het lezen van mijn studie veel over Christiaan Huygens leert!
Onderzoeksvragen
- Wat zou er gebeurd zijn als Christiaan Huygens toch zou doen wat zijn vader wilde dat hij ging studeren, namelijk rechten en krijgskunde?
- Hoe zouden we nu denken over het heelal als de telescoop niet verder ontwikkeld was?
- Wat zou er gebeurd zijn als Christiaan Huygens een vrouw was, maar wel met dezelfde kennis?
- Wat zou Christiaan doen zonder zijn broer Constantijn?
- Hoe zou het slingeruurwerk nu zijn als het verder was ontwikkeld?
Dit-weet-ik-al-tekst
Ik weet eigenlijk bijna niks over Christiaan Huygens. Alleen dat hij een goeie wetenschapper was en krullend haar had J. Hij was veel bezig met sterren-wis en natuurkunde en heeft daar ook veel ontdekt.
Jeugd
Christiaan Huygens werd geboren op 14 april 1629, in Den Haag aan de Lange Houtstraat. Hij was vernoemd naar zijn grootvader. Hij was als klein kind al heel nieuwsgierig naar de natuur. Zijn moeder stierf toen hij acht was en toen nam zijn zus, Suzanna de rol van de moeder over. Als kind kreeg Christiaan les van een gouverneur, een leider van een leger of een andere troep. Hij kreeg les in Latijn, Italiaans, wiskunde, natuurkunde, biologie en nog veel meer andere vakken. En overal blonk hij uit. Christiaan speelde klavecimbel, luit en viola da gamba.
Familie
De vader van Christiaan Huygens heette Constantijn Huygens. Hij was dichter, de grootste in de gouden eeuw en ook secretaris van prinsen van oranje.
Zijn moeder heette Suzanna van Baerle.
Christiaan had 3 broers en 1 zus. Zijn oudste broer heette Constantijn en zijn 2 jongere broers Lodewijk en Phillip. Zijn zus heette Suzanna, maar ze veranderde-vreemd genoeg later in een nicht
Carrière
Christiaan Huygens heeft een grote en belangrijke rol gespeeld in de wis-sterren en natuurkunde.
In de wiskunde was hij de eerste op het gebied van de kans, differentiaal en integraalrekening. Later schreef hij ook over de kwadratuur van de cirkel.
In de natuurkunde maakte hij een formule voor de wetten van de elastische botsing, de mathematische slinger en de middelpuntvliedende kracht. Hij verklaarde ook een licht-en-golf verschijnsel, de principe Huygens.
Ook ontwikkelde de buskruitmotor en stoommachine verder.
Hij vond ook het slingeruurwerk (klok) uit, in 1656. Dit was bedoeld zodat ze op zee ook de tijd goed konden meten en de klok niet ging haperen, zoals de meeste klokken toen deden.
In de sterrenkunde ontdekte hij doordat hij de telescoop verder ontwikkelde in 1655 de ring en de maan om Saturnus, Titan. Dit kwam ook doordat hij met zijn broer Constantijn lenzen sleep en zodoende scherper door de telescoop kon kijken
Levensloop
Christiaan studeerde rechten en wiskunde aan de Universiteit van Leiden van 1645 tot 1647, best kort. Hij promoveerde in 1655, hetzelfde jaar waarin hij de ring om Saturnus en de maan Titan ontdekte. In 1649 schreef hij een boek, De iis quae liquido super natant.
In 1666 werd hij benoemd tot de directeur van de Franse wetenschappelijke academie in Frankrijk, door de Franse koning. Hij heeft ook tijden in Engeland en Frankrijk gewoond, waar zijn uitvindingen wereldberoemd werden.
Hij sleep lenzen met zijn oudere broer, Constantijn.
In 1681 was hij veel in zijn buitenhuis in Voorburg en sloot hij zich af van veel mensen. In 1695 overleed hij in Den Haag. Hij was een groot wetenschapper in de gouden eeuw.
Tijdvak: Regenten & Vorsten
Christiaan Huygens leefde in het tijdvak Regenten en Vorsten van 1600 tot 1700. Dit tijdvak heette ook wel de Gouden Eeuw. In dit tijdvak leefde onder andere ook Willem van Oranje, Rembrandt van Rijn, Spinoza en Antoni van Leeuwenhoek. Het was ook de tijd van de VOC ( Vereniging Oost-Indische Compagnie ) waar Michiel de Ruyter een grote rol speelde. Dit tijdvak heette de Gouden Eeuw omdat Nederland in deze periode een heel rijk land is geworden, en dat zijn we nu nog steeds.
Inleiding
Ik weet niet of je hem kent, maar er zijn heel wat mensen die hem niet kennen. Dat snap ik niet, want Eise Eisinga is heel bijzonder. Waarom? Dan moet je deze hele tekst lezen en denk aan het einde van de tekst maar na wat er zou gebeuren als Eise Eisinga niet had gedaan wat hij nu wel heeft gedaan.
Geboorte
Het is 21 februari 1744 en de kleine Eise Jeltenszn Eisinga wordt geboren in het dorpje Dronrijp in Friesland.
Hij heeft 1 broer (Stephanus Jeltens) maar geen zussen. Zijn ouders zijn: “Jelte Eises en Hitjes Teffens.” En
zijn opa en oma`s zijn: Eise Jeltens, Trijntjes Aanes en Steffen Jacobs, Fjük Sipkes.
Jeugd
Ze verhuisden naar Franeker om daar Eise te laten op groeien en een nieuw leven te beginnen. Eise was superslim en was zelfs hoogbegaafd. Hij zou naar het Gymnasium gaan, maar Eise gaat net als veel kinderen na de basisschool bij het bedrijf van zijn vader werken. En het bedrijf van zijn vader is een wolkammerij. Eise had echt geen zin in om te werken bij zijn vaders wolkammerij.
Eise wist heel veel over wiskunde en sterrenkunde. Zijn vader leerde hem in hun vrije tijd van alles over wiskunde, maar op een gegeven moment kon hij Eise er niks meer over vertellen. Eise wilde meer weten, dus mocht hij een les nemen in Dronrijp. Hij ging daar 1 keer in de week naar toe en dat was 2 uur heen en 2 uur terug lopen. Dat is dus 4 uur lopen voor alleen een wiskundeles.
Op zijn 15e schreef hij een boek over wiskunde van wel ruim 650 bladzijdes en tekende eigen illustraties. En Toen hij 18 was schreef hij al een boek over sterrenkunde. Hij was zelfs een officieel astronoom.
Gezin
Eise was een gelukkig man. Hij had een vrouw, Pietje Jacobs en 3 kinderen. Hun 1e kind Trijntje Eisinga stierf al na een maand. Hun 2e kind heette Jelte Eisinga 1774-1809 en 3e kind heette Jacobus Eisinga 1784-1858, maar in 1788 stierf Pietje Jacobs.
Eise had later nog een vrouw Trijntje Sikkema en weer 3 kinderen. Hun 1e kind was Elke Eisinga 1793-1795. Hun 2e kind was Hitje Eisinga 1796-1843. En Hun 3e kind was Menke Eisinga 1798- 1870.
Grote Paniek
Het is 1774 en wetenschappers hebben ontdekt dat de planeten Mercurius, Venus, Mars en Jupiter op een lijn staan met de maan. Veel mensen vinden dit mooi om te zien, maar niet iedereen. Een dominee schrijft dat de planeten gaan botsen en de aarde uit zijn baan gaat en terecht komt in de zon. Heel veel mensen raken in paniek, maar Eise maakt zich nergens druk om want hij weet dat de planeten te ver van elkaar staan om te botsen. Eise wil niet meer dat mensen bang zijn voor botsende planeten.
De bouw van het Planetarium
Hij krijgt het idee om een planetarium te bouwen met planeten die draaien om de zon. Hij moest alles uit zichzelf uitrekenen, want ze hadden toen nog geen rekenmachine. Hij maakt de zon van ijzer en de planeten van hout hij maakt zelfs nog de maan die om de aarde draait. Hij laat de planeten draaien door het als een 
klok te maken, maar dan met meer wijzers en ligt de klok dan met de wijzers op de grond. Aan die wijzers hangt hij planeten en hij maakt gleuven in het plafond van zijn woonkamer, zodat de planeten er uitsteken. Hij schildert het plafond ook mooi blauw en schrijft bij elke gleuf welke planeet er draait en ook hoeveel dagen het duurt voordat hij een heel rondje heeft gedraaid.
Het duurt 7 jaar lang voordat het af is van 1774 tot en met 1781. Het is heel bijzonder dat hij dat heeft gebouwd, want hij doet het precies, dus Mercurius doet er 88 dagen over voordat hij een heel rondje heeft gedraaid en de aarde weer 365 dagen en zelfs de manen draaien precies even veel dagen om hun planeten. Neptunus en Uranus zitten niet in Eise`s Planetarium, want die waren toen nog niet ontdekt en dat is maar goed ook want 1 millimeter op zijn plafond is 1.000.000 kilometer en dat zou dan niet op zijn plafond passen.
Bewondering voor het Planetarium
Iedereen komt kijken naar het Planetarium van Eise Eisinga. Koning Willem I wil nou wel eens zien wat hij heeft gehoord van al die mensen in Nederland. Hij gaat er naar toe en wil het kopen zodat het voor eeuwig wordt bewaard. Hij geeft Eise voor elke spijker 1 gulden in zijn planetarium waren 10.000 spijkers dus kreeg Eise Eisinga 10.000 gulden. Dat is nu € 4537,80
Nu komen mensen en toeristen over de hele wereld om het planetarium van Eise Eisinga, dat is gekocht door Willem I, dus eigenlijk niet van Eise Eisinga is te bezoeken.
De tijd van Eise Eisinga
De tijd van Eise Eisinga was de tijd van de Pruiken en Revoluties 1700-1800. In zijn tijd was er geen oorlog. In Nederland dus kon hij een gewoon leven leiden zo als wij nu doen. Daarmee bedoel ik: je gaat naar school, je leest boeken, koopt eten in de winkel en dat soort dingen. Er is een verschil in deze tijd en nu en dat is vroeger was het iets makkelijker om dingen te ontdekken, want toen was minder ontdekt dan nu zoals: Uranus en Neptunus waren in de tijd van Eise Eisinga nog niet ontdekt.
Na Eise`s dood
Eise Eisinga werd na zijn dood nog steeds geëerd, want door hem zijn mensen niet meer bang voor botsende planeten. Eise Eisinga is zelfs ereburger geworden en de straat waar hij woonde heet nu de: Eise Eisinga laan.
Het planetarium van Eise Eisinga doet het nog steeds en mensen en toeristen over de hele wereld komen het nog steeds bekijken, omdat het een zo’n mooi en bijzonder planetarium is en zeker omdat hij het nog steeds doet en hij de mensheid een stukje minder bang is.
Slot
Heb je al na gedacht over mijn vraag aan het begin?
Wat Als Eise Eisinga niet had gedaan wat hij wel heeft gedaan? Of heb je al bedacht wat er nu was gebeurd met het planetarium als het niet was gekocht door Willem I? Denk daar nog maar goed over na en misschien bedenk je nog meer van dat filosofische vragen. Je hoeft er niet per se een antwoord over te vinden, maar denk er maar wel over na.
Daniel
Inleiding
Wij hebben deze studie gekozen, omdat we erg nieuwsgierig zijn naar Napoleon en we graag iemand wilden hebben die iets met oorlog te maken had en iemand die veel heeft betekent tot de dag van vandaag. Ook heben we ervoor gekozen om deze studie met zijn tweeën te doen, omdat Bent de vorige studie alleen had gedaan en hij nu weer graag met iemand wilde samenwerken. We vinden dat het goed is gegaan met interessante teksten, en we heb er erg veel van geleerd.
In deze tekst ga je het meest over zijn leven lezen en over veel meer leuke en interessante dingen.
Jeugd Napoleon Bonaparte
Napoleon is geboren op het Franse eiland Corsica in het stadje Ajaccio. De jeugd van Napoleon was een zware en eenzame jeugd. Hij had 4 broers en 3 zussen, dus alles wat hij kreeg moest hij delen en hij kreeg al niet zo veel dingen, omdat zijn ouders nou niet de rijkste ouders waren. Hij was geboren op 15 augustus 1769 en overleden op 5 mei 1821. Het was een strenge opvoeding.
Zijn zussen heetten Elisa, Pauline en Caroline. Zijn broers heetten Lodewijk, Joseph, Jerome en Lucien. Vanaf jong af aan wist hij al wat hij wilde worden: soldaat. Hij ging pas laat op school, omdat ze in die tijd Italiaans praten. Hij was dan ook niet de beste op school. Toen hij op school met zijn vrienden ging spelen speelde hij ook al soldaatje.
Puberteit
Toen Napoleon oud was en naar de middelbare school ging was hij daar niet de beste in. Maar dat maakte hem helemaal niets uit, want hij dacht dit ’’Ik ga naar de militaire school.” En dat deed hij.
Toen napoleon 16 jaar was had hij namelijk al zijn militaire diploma gehaald, als je 16 bent en je militaire diploma haalt doe je het erg goed. Dan breekt de Franse revolutie uit en het is een totale chaos. Het leger van Frankrijk moet snel een plan bedenken. Toen kwam Napoleon met een geweldig idee en dat lukt hem ook nog en wordt daarna tot 2e luitenant genoemd.
Zijn eigenschappen
Napoleon had veel eigenschappen en of ze nou goed waren of niet, toch had hij ze. Napoleon was erg slim, zelfs intelligent, dat kon je ook merken want hij heeft veel bedacht die nu nog steeds erg van belang zijn.
Een van die dingen was en is de centraal belasting, hij is op het plan gekomen omdat hij één gigantisch leger moest betalen. Ook was hij erg hebberig, want hij heeft echt heel veel veroverd, bijna heel Europa waaronder Nederland. Hij had ook grappige eigenschappen zoals: hij was erg bang voor een klein poesje maar niet voor een groot paard. Lui kon hij ook zijn wat je niet zou denken, want hij moest natuurlijk hartstikke veel regelen voor al die landen. Hij had ook bijna altijd zijn hand in zijn zak en ik weet niet waarom hij dat deed, maar ik denk dat hij het lekker warm vond.
Hij was ook een naar mannetje een beetje oorlog voeren beetje land veroveren bijna heel Europa veroveren, maar voor al dat oorlog voeren en ook nog eens winnen moet je wel een goeie tactiek hebben. Ze hadden de Franse militairen ook aangeleerd om oorlog te voeren onder trompet te strijden, dus moesten ze luisteren naar wat er gespeeld werd en dan wisten ze precies wat ze moesten doen.
De gevolgen
Omdat Napoleon zo slim was heeft hij veel dingen heeft bedacht of heeft ingesteld. Hij is namelijk gezegd dat we met het metriek stelsel moeten werken (het metriek stelsel zijn de meter en de kilogram). En dat was een erg slimme zet, want we gebruiken het nog steeds behalve Engeland en Amerika, want die had hij niet veroverd. Engeland gebruikt nog steeds de foot en Amerika de inch. En in Engeland rijden ze nog steeds links en Napoleon had bedacht dat we rechts moesten rijden. Zoals ik al heb verteld heeft Napoleon de belasting uitgevonden dus hoef ik dat niet meer uit te leggen. omdat hij een groot leger wilde hebben ging hij cijfers uitdelen en als je onder de 1000 was moest je in het leger. Maar je was slim als je niet kwam opdagen. Daar had Napoleon iets heel slim uitgevonden. Hij had namelijk uitgevonden dat je je bij de gemeente aanmelden dus als je niet kwam opdagen was je de sjaak en werd opgehangen. Ergens was hij ook een goed mens, want hij had bedacht dat iedereen gelijk was.
Zijn carrière
Zoals jullie allemaal wel weten voerde Napoleon veel oorlog en daar was hij verrassend goed in, want hij wist aardig wat te veroveren bijna heel Europa. In veel landen daarvan was hij ook echt de baas, maar landen die hij wel veroverd had, bleven maar terug vechten en in opstand komen dus dat was lastig te zeggen of hij daar nou de baas was.
Hij was ook de baas over Nederland en liet zijn broer Lodewijk over Nederland regeren, maar hij kon 
heel slecht Nederlands dus als hij een toespraak moest houden zij hij ”Ik ben jullie konijn” in plaats van koning. In die tijd had Nederland 4 verschillende namen. Na een paar jaar had Napoleon Lodewijk van de troon gehaald en maakte van Nederland een provincie van Frankrijk.
Een van zijn grootste rivalen was Engeland, omdat hij die niet kon verslaan. Hij kon ze niet verslaan, omdat zijn schepen niet sterk genoeg waren. Die van Engeland wel, maar daar had hij iets op bedacht. Napoleon wist dat Engeland heel rijk was dus ging hij alle handel die Engeland had verstoren en dat pakte goed uit. Zijn 2e rivaal was Rusland. Omdat dat ook een van de landen is die hadden gewonnen van Napoleon. Ze hadden verloren, omdat het leger van Napoleon niet was voorbereid op de kou die hun stond te wachten in het koude Rusland. Toen ze zich terug trokken kon het niet nog slechter, maar het werd nog slechter. Het eten raakte op en het begon te sneeuwen en te vriezen en te stormen en er gingen steeds meer mensen dood. Omdat het eten op was moesten ze hun paarden op eten, het kon gewoon niet anders. Toen ze vlak bij de grens waren moesten ze een brug oversteken, maar die was kapot en die moesten ze maken. Tijdens de bouw van de brug gingen er steeds meer mensen dood. Toen ze eindelijk weer terug waren was het leger gehalveerd.
Zijn laatste jaren
In de laatste jaren van Napoleon is veel naars gebeurd. Hij werd namelijk verbannen naar het eilandje sint Elba, maar hij wist wel vrij te komen. Toen hij weer terug was kon het oorlog voeren weer door gaan, maar zelfs dat was hij verleerd. Toen hij weer zijn leger terug had, dacht hij “laat ik eens Waterloo veroveren” en 
dat was mislukt en verloor de slag bij Waterloo.
Daarna werd hij verbannen naar het eilandje Sint Helena en daar is hij ook dood gegaan met zijn vrouw. Eerst dachten ze dat hij dood was gegaan aan maagkanker omdat sommige mensen in de familie ook daar aan dood zijn gegaan maar daarna dachten ze dat hij dat het lag aan arseen. Dat is een giftig goedje wat daar los was gekomen. Dat is gevonden in zijn haar. Napoleon was 51 jaar toen hij dood ging.
Afsluiting
Nou ik hoop dat je nu een stukje wijzer bent geworden van onze studie.
Inleiding
Deze tekst gaat over Willem I, wie hij was en hoe hij te werk ging. Willem I heeft heel veel gedaan voor Nederland, in deze tekst lees je ook wat. Ontdek het snel, maar lees deze tekst niet te snel. Er staat namelijk best veel Informatie in!
Jeugd
Koning Willem I is geboren in Den Haag, op 24 augustus 1772. Hij leidde een rustig leventje en hield van paardrijden. Hij zou later Willem VI worden. Maar dat verandert. Toen hij 23 was veroverde Napoleon Nederland. Napoleon was de eerste koning van Nederland. (Meer weten? Ga naar Napoleon.) Hij en zijn vader vluchtten naar Engeland. Daar zijn ze 18 jaar gebleven. In 1815 kwam hij alleen terug uit Engeland, zijn vader was inmiddels al overleden. Op 58ste leeftijd. Dat was best oud voor die tijd. Willem was toen 41 jaar oud.
Op een dag kwam er een brief per post van Den Haag naar Engeland waar in stond dat hij moest terug keren als soeverein vorst (iemand die het belangrijkst is van het land) om de regering op zich te nemen. Waarom hij werd uitgekozen hoor je nu: hij was namelijk prins. Zijn vader was stadhouder. De brief kwam van belangrijke mensen in Nederland waaronder: Dus hij ging terug naar Nederland.
Hij zette in 1813 voet aan Nederlandse grond op het Scheveningens strand waar hij meteen werd toegejuicht! Want ze kenden hem al omdat hij natuurlijk prins is. Ter herdenking van dat moment staat er een monument: een stenen paal met een naald erin.
Familie
Willem I was de eerste koning ‘van oranje bloed’ van Nederland. Zijn vader was nog een stadhouder (een edelman). Die de macht had over de 7 Nederlanden. Waarvan Willem van Oranje de eerste stadhouder van Nederland. Dat heeft wel 7 generaties geduurd. Maar toen kwam Napoleon die Nederland overmeesterde. Zo kwam er een eind aan de stadhouders en kwamen de koningen en koninginnen. Die waren de meester van een vast land.
Vijanden en bontgenoten
De grootste vijand van Willem was Napoleon. Zijn broer Frederik was in 1799 gedood door het leger van Napoleon. Napoleon zelf werd later ook verslagen maar kwam terug. Willem hielp mee met zijn leger bij de slag in Waterloo en zijn zoon Willem II heeft hem verslagen. In 1830 kwamen de Belgen in opstand tegen Willem I. Dat kwam onverwacht. Willem I probeert het tegen te houden, hij stuurt zijn leger er op af. De commandant Jan van steek komt aangevaren, de Belgen sprigen op de boot. De troepen van Jan proberen ze nog tegen te houden maar tevergeefs. Jan gaat naar het ruim en steekt een lucifer aan en steekt een ton buiskruis aan. Even later ontploft de boot en gaat iedereen dood die aan boord is.
In Nederland wordt dat als een heldendaad gezien. Maar België wint en Willem stuurt een leger naar de grens om die tegen te houden. Dat kost een vermogen om dat leger op been te krijgen. Uiteindelijk is de schatkist leeg. Hij verliest en neemt afscheid van de troon, zijn zoon Willem II heeft de macht. Hij is nog best geliefd bij de Belgen want hij heeft gevochten tegen Napoleon in België. Hij word ook de held van Waterloo genoemd.
Carrière
Willem I had toen hij 21 was een carrière bij het leger. Hij begon als een infanterie generaal en werd toen hij 22 was werd hij officier. Zijn carrière kende geen hoogtepunten. Bij z’n zoon, Willem II had zijn carriere wel hoogtepunten. Namelijk de slag bij Waterloo. Waar je al over gelezen heb.
Willem had een grondwet ingevoerd. In 1815 werd dat officieel. Een grondwet is een wet waar in staat dat de burgers ook rechten hebben. En dat de burgers stemrecht en allemaal gelijk zijn. Als hij dat niet had gedaan kwam er misschien een opstand. Want dan heeft een koning alle macht. Hij zegt dan: Hij moet dood, aan de galg met hem. Terwijl hij misschien helemaal niks heeft gedaan waardoor hij dood moest. Willem I is dus slim geweest. Dat was hij ook al.
Zijn rijk
Hij had een droom, namelijk om van Nederland één land te maken en België er bij. Hij kreeg z’n zin. Hij werd zelfs hertog van Luxemburg! Zijn rijk was dus best wel pittig groot. Hij dreef veel handel met Oost-Indië, dus je kon ook zeggen dat dat ook van hem is. De Belgen dachten in 1830 dat hij te veel macht kreeg en gingen protesteren. Willem vond hij niet leuk en nam 1 jaar later afscheid van de troon.
In 1842 trouwde hij met een katholieke vrouw. Het volk vond dat niet leuk en gingen protesteren waarom, dat weet niemand. Want willem I had toch een grondwet ingesteld.
Wat hij bereikt heeft
Willem I heeft super veel bereikt. Want toen Napoleon de macht had, stond de handel stil. Hij moest dus kneiterhard werken om de handel weer aan te krijgen. Hij wordt daarom ook wel de koopmankoning genoemd. Hij heeft de Nederlandse bank opgericht.
Een van de grootste taken was het droogleggen van het Haarlemmermeer. dat was een van de eerste poldergebieden van de wereld. Daarnaast heeft hij ook het spoor in Nederland gelegd. Dat ging van Haarlem naar Amsterdam of andersom. Die trein heet De Arend. Dat was een stoomtrein, de mensen die meegingen waren bikkels want de wagons van de Arend hadden nog geen ramen en geen dak. Dus als het regent dan worden zij helemaal nat!
Willem I heeft nog veel meer gedaan namelijk de kanalen aan laten leggen. Het eerste en langste kanaal heette het Noord-Hollands kanaal. Dat was het hoofdkanaal. Daardoor werd hij ook de kanalenkoning genoemd. Hij heeft het planetarium gekocht van Eise Eisinga. Dat dee hij om het aan de wereld te laten zien. hij heeft het wel voor 10.000 gulden gekocht!!
Eigenschappen
Willem I heeft dus super veel gedaan. Hij wist van aanpakken kan je begrijpen. Hij gaf niet op. Hij was kei en kei hard. Slim was hij. Hij heeft zich namelijk de grondwet ingevoegd zodat de burgers ook blij waren. Hij was ook niet zo slim, hij had namelijk zich als soevereinvorst uit moeten roepen in België en in Nederland. Want een soevereinvorst is de hoogste en mag je niet tegenspreken anders word je gestraft.
Dood
Willem neemt op 1841 afscheid van de troon. Hij gaat in Duitsland dood aan oudheid. 71 jaar oud is erg oud voor die tijd. Hij kan gelukkig sterven want zijn zoon neemt de regering op zich. Zijn zoon is gelukkig en heeft Willem III als zoon. Die gaat als eerste van de 3 koningen aan de drank en wordt gek. Terwijl hij wel ongeveer 40 jaar op de troon heeft gezeten!
Vragen
Wat zou er gebeurd zijn als Willem II niet bij de slag bij Waterloo betrokken zou zijn? Zou Nederland dan nog steeds van Frankrijk zijn?
Ik denk het niet want dan zou der misschien een ander iemand zijn die gaat protesteren zoals België ook deed toen ze ons niet meer mochten. Er staat zelfs in de wet dat er geen Nederlander van het koningshuis meer in België mag komen.
Hoe zou Nederland er uitzien als Willem I er niet was geweest? Zou Nederland arm zijn?
Misschien zou Nederland dan nog plat en arm zijn geweest. Het zou kunnen dat Willem II dan wel er het beste van gemaakt heeft. Maar de rijke mensen helpen Nederland hopelijk. Weet je trouwens dat dat al eerder is gebeurd? Een weduwe was steenrijk, maar dan ook echt steenrijk. Ik weet niet hoe ze heet, maar ze was bang om bestolen te worden daarom woonde ze in Elswout. Dat ligt bij Overveen, dat is een groot bos waar je makkelijk verdwaalt. Ze heeft Willem I geld gegeven. Als ze dat niet had gedaan dan was Nederland failliet.
Wat zou er zijn gebeurd als de weduwe er niet zou zijn geweest?
Dan zou Nederland arm zijn geweest. Dan zou Nederland misschien wel van Duitsland zijn geweest omdat de 2e Wereldorlog Nederland van Duitsland was en dan kon Nederland zich niet verzetten omdat ze geen geld hadden voor een leger.
Inleiding
Eduard Douwes Dekker ging naar Nederlands-Indië om daar te werken, maar toen hij zag hoe mensen daar behandeld werden, schreef hij daar een boek over om Nederland te laten zien wat wij met die mensen doen. Toen het boek klaar was kwam op de kaft van dat boek niet zijn eigen naam te staan, maar Multatuli. Dat betekent: Ik heb veel geleden (ik veel ellende meegemaakt). Hieronder lezen jullie meer over zijn leven. Ik wens jullie veel plezier.
Levensloop
Eduard is geboren op 2 maart 1820, in Amsterdam. In de Korsjespoortsteeg nummer 20. En hij is overleden op 19 februari in 1887. Hij werd dus 66 jaar. Eduard leefde in de tijd van burgers en stoommachines. Eduard was zijn hele leven arm.
Onderzoeksvragen
- Wat voor beroep wilde Eduard vroeger doen?
- Hoe heeft hij Tina van Wijnbergen ontmoet?
Jeugd
Eduard droomde toen hij klein was om iets groots voor de wereld te doen. Zijn droom is uiteindelijk uitgekomen.
Eduard was een intelligent kind. Hij bezocht de Latijnse school. Die ligt aan het singel. De singel is een Amsterdamse gracht. Die loopt van af het IJ tot het Muntplein. Die Latijnse school is de voorloper van het Barlaeus Gymnasium. Eduard verliet die school na 2/3 jaar zonder diploma en reisde mee met het schip van zijn vader naar Nederlands-Indië. Hij vertrok in 1838 en kwam aan in 1839, in de hoofdplaats Batavia (Jakarta). Daar ging hij werken als ambtenaar voor het Nederlands bestuur.
Familie
Eduards vrouw heette Tina van Wijnbergen. Zijn kinderen heetten Edu (geboren in 1854) en Nonnie (geboren in 1875). De moeder van Eduard heette Sietske Eeltjes Klein. Ze is afkomstig van Ameland en was huisvrouw. Eduards vader heette Engel Douwes Dekker. Hij is afkomstig van de Zaanstreek en was kapitein van een schip. De ouders van Eduards vader (Eduards opa en oma) heetten Pieter Douwesz en Engeltje Dekker. De zussen en broers van Eduard waren Carharina (1809-1849), Pieter Engel (1812-1861), Jan (1816-1864) en Willem (1823-1840).
Werk Eduard ging voor zijn werk naar Nederlands-Indië, wat nu Indonesië heet. Indonesië (Nederlands-Indië) was sinds de 16e eeuw namelijk een kolonie van Nederland. Toen we Indonesië (Nederlands-Indië) bij ons rijk hadden, gingen we daar aan slavernij doen. Als je een slaaf bent. Dan ben je het eigendom van een ander. Boeren moesten op 1/5 van hun land specerijen, zoals tabak, koffie en suiker, voor de Nederlandse regering verbouwen. Eduard ging naar de hoofdstad Batavia wat nu Jakarta heet. Hij ging daar werken als ambtenaar voor het Nederlands bestuur. Toen Eduard daar aankwam in 1839, geloofde hij zijn ogen niet! Wat hij zag was verschrikkelijk! Hij zag hoe slaven werden behandeld, en in die tijd was dat heel erg. Nu is het ook heel erg als je slaaf bent, maar dat komt bijna niet meer voor in Nederland. Toen hij daar als ambtenaar moest werken, protesteerde hij vaak. Hij ging met al zijn klachten over de rechten van slaven naar zijn hoogste baas. Maar zijn hoogste baas deed er niks aan, zijn hoogste baas stuurde hem zelfs voor straf naar een andere plek. Dat pikte Eduard niet. Dus na een paar jaar neemt hij ontslag, en gaat hij naar Brussel. Daar schrijf hij het boek (Max Havelaar of koffie veilingen der Nederlandse Handelsmaatschappij). De eerste druk ligt nu achter slot en grendel.
Boek
De titel van het Boek is: Max Havelaar of koffie veilingen der Nederlandse Handelsmaatschappij. Op de kaft van het boek staat niet Eduard Douwes Dekker, maar Multatuli. Multatuli betekent in het Latijn: ik he
b veel geleden (ik heb veel meegemaakt).
Eduard heeft het boek geschreven als een raamvertelling. Een raamvertelling betekent: verschillende kleine verhalen, die samen een groot verhaal vormen. Het eerste verhaal gaat over een meneer die Batavus Droogstoppel heet. Hij is een gierige man, en hij is makelaar in koffie. In het boek (Max Havelaar of koffie veilingen der Nederlandse Handelsmaatschappij) zit ook een verhaal dat heet: Saïdjah en Adinda heet. Dat is een Indisch verhaal, en het is ook een klassieker.
Eduard heeft het boek geschreven, omdat hij woedend was over hoe slaven werden behandeld, en over hun rechten. Hij wilde dat er verandering in kwam hoe wij met onze slaven om gingen. Eduard heeft de eerste
druk geschreven tussen 16-09 en 13-10 met kroontjespen zonder computer. Hij ging naar de uitgeverij en gaf hij het boek aan zijn vriend Jacob van Lennep. Toen het gedrukt werd en toen mensen het boek lazen, werd het wereldberoemd, maar het werd wel kritisch ontvangen.
Het boek werd in 140 verschillende talen geschreven.
Tijd van de burgers en stoommachines
Eduard leefde in de tijd van de burgers en stoommachines. De tijd van de burgers en stoommachines was van 1800 tot 1900. In dat tijd vak groeide de wetenschap, en er werden ook vele ontdekkingen gedaan. In dat tijd vak werd er ook democratie gevormd. Democratie betekent: bestuur over een land met veel inspraak van de inwoners.
Hopelijk heb(ben) jullie/jij er veel van geleerd!
Gemaakt door: Gus
Inleiding
Piet is geboren op 7 maart in 1872 in Amersfoort. In de wijk Winterswijk. Die tijd dat Piet geboren was, was het heel somber en grauw en grijs. Donkerbruin en zwart was toen helemaal in de mode daar. Maar Piet vond dat het wel wat vrolijker mocht. Hij had ook een vader en een moeder natuurlijk. Zijn vader was hoofd van een christelijke school en hij was tekenleraar. Hij heeft dezelfde naam als zijn zoon. Later toen hij met pensioen ging gaf Piet daar ook wel eens les. Zijn moeder heet Johanna Christina de kok. Zij was de schoonmaker en oppasser van haar kinderen. Hij heeft ook een opa en oma. Zijn opa was parfumeur, pruikenmaker en kapper.. Als zijn opa met pensioen gaat, neemt een oom van Piet Mondriaan het over.
Familie
Piet heeft ook 3 jongere broertjes. Namelijk Louis, Carel en Willem. Ook heeft hij een oudere zus Christina. Zoals je merkt heeft een van de zonen de naam van de vader en de dochter de naam van haar moeder. Zijn opa heet Frits Mondriaan.
Hoe schildert Piet?
Piet zelf is vaak serieus, goed in schilderen maar ook schildert hij als een soort maniak. Hij vind nooit dat iets te veel is. Piet gaat altijd nog een stapje verder dan dat hij al is. Eerst schildert hij bijvoorbeeld een supergoed lijkende koe. Daarna denkt hij: ”Wat nou als ik alle overbodige details weg laat? Dan heb je nog steeds een koe, maar dan zonder overbodige dingen.” En zo gaat hij dan heel lang door met dat te denken. Dus hou je dan uiteindelijk alleen nog maar strepen en lijnen over. Als je niet zou weten dat het een koe is zou je ook niet zien dat het een koe is.
Zijn schilderijen
Hij schildert alleen maar lijnen zodat je zeg maar na gaat denken wat het nou precies is. En dat vindt Piet er leuk aan. Ook vindt hij dat het een soort van saai is dat een schilderij maar in zo’n klein vierkantje zit.
Piet wil er voor zorgen dat zijn schilderijen oneindig lijken. Dus hij draait een beetje zodat het niet lijkt dat het is. Uiteindelijk vindt hij dat het gene wat hij schildert niet echt hoeft te bestaan. Zodat je na gaat denken wat het zou kunnen zijn. Wat zou het zijn?!? Is het een koe of toch een vaas of dan toch de koe?
Eigenschappen
Piet is vaak bezig met schilderen. Hij heeft van zijn vader leren tekenen. Hij heeft pluizig haar. Hij lijkt een beetje op Adolf Hitler. Later krijgt hij een bril en plat haar. Zijn haar is zwart/bruin. Hij heeft een lichtere huidskleur dan zijn haar. Hij is christelijk. Dat heeft hij van zijn vader. Daarom werkt zijn vader ook op een christelijke school en niet op een gewone school. Ook is hij vaak serieus. Natuurlijk maakt hij wel eens een grapje, maar hij is vaker serieus.
Victorie Boogiewoogie
De Victorie Boogie Woogie is zijn bekendste, duurste en laatste schilderij. Omdat het zijn laatste is, is het natuurlijk ook de duurste. De Boogiewoogie is wel 37 miljoen euro waard. Ook is de Boogie Woogie nog niet af. Er zitten namelijk nog plakrandjes op. Ook zitten er nog niet zoveel op als dat Mondriaan wilde. De Boogie Woogie bestaat uit kleine geplakte vierkantjes. Die vierkantjes bestaan ook alleen maar uit de primaire kleuren, namelijk: rood, geel en blauw. Verder is er ook wit, zwart en grijs die Mondriaan gebruikt voor zijn schilderij. Ook met meerdere schilderijen gebruikt hij alleen die primaire kleuren.
Welke schilderijen heeft Mondriaan geschilderd?
Mondriaan heeft super veel geschilderd. Zoveel dat ik het allemaal niet opnoemen kan. Maar ik kan er wel 6 opnoemen. En die 6 zijn: Molen bij zonlicht, Bomen aan het gein bij opkomende maan, Bomen langs het gein, de rode boom, duinen in Zeeland en natuurlijk de Victorie Boogie Woogie!
Omgeving
De tijd waarin Mondriaan leefde was het echt super saai, somber en heel donker (zoals je al eerder las). en vond Mondriaan dat iets te somber. Eigenlijk was dat niet Mondriaan die dat vond, maar Ewoud Dekkers. Hij werkte samen met Mondriaan. Hij heeft eigenlijk een soort van bedacht dat het anders moest. Maar toch kreeg Mondriaan alle eer. Mondriaan is namelijk wereldberoemd en Ewoud Dekkers is 4 keer minder beroemd dan Mondriaan. Misschien ook wel beroemder, maar misschien ook nog minder beroemd als 4 keer minder beroemd.
1872/1944
Die tijd die hier boven deze zin staan, daarin leefde Mondriaan. Dat was de tijd van: burgers en stoommachines en de tijd van de wereldoorlogen. De tijd van de burgers en stoommachines was van 1800 tot 1900, en de tijd van de wereldoorlogen was van 1900 tot 1950. Nederland deed niet mee aan de (wereld)oorlog, maar had er el veel last van. Er stortte weleens een enorme kogel op straat of er ontplofte wel eens iets. Iedereen moest in huis blijven. Anders werden ze misschien geraakt door een kogel of zo. En als je dan thuis moet zitten moet het wel een beetje gezellig zijn. Nou ja, het moet niet, maar het is wel fijn als het een beetje gezellig is. Toen waren alle meubels zwaar en zwart, grijs of bruin. Ook waren bijvoorbeeld de gordijnen of de lamp of de tafels donker en zwaar. Kun je je voorstellen hoe het is om in zo’n donkere kamer wel bijna 5 jaar lang in te zitten?!
Reizen
Mondriaan reisde Mondriaan reisde veel. Superveel. Hij verhuisde namelijk 3 keer weer terug naar Domburg (omdat daar zijn familie woont), een keer ergens vlakbij het Rijksmuseum (omdat hij toen op een academie zat), een keer naar Watergraafsmeer, naar de Pijp, in Spanje(om te wonen), in Parijs(om te wonen) en in New York (daar is Mondriaan ook dood gegaan).
De dood
Het leven heeft een begin en een eind. En het eind van Mondriaans leven is hier. Het gebeurde op 1 februari 1944. In New York. Het laatste schilderij dat hij geschilderd heeft is de Victorie Boogie Woogie. Het is ook zijn grootste, duurste en laatste schilderij ( nou ja, niet echt een schilderij. Want hij heeft het gemaakt met plakbandjes) wat hij ooit geschilderd heeft.
Tot slot
Dit was de tekst over Piet Cornelis Mondriaan. De tekst is geschreven door Jane. Ik hoop dat je/jullie veel geleerd hebben van de tekst en het leuk vonden om te lezen.
Mijn mindmap
